Digivaardig in de (ziekenhuis)zorg
Met nieuwsgierigheid blijven leren
Zorgprocessen veranderen razendsnel door digitalisering, e-health en innovaties, maar ook door ontwikkelingen zoals netwerkzorg en de communicatie met ketenpartners. Als je die ontwikkelingen als zorgorganisatie wilt bijbenen, is het belangrijk ervoor te zorgen dat je medewerkers op zijn minst over de ‘basis digivaardigheden’ beschikken. In Franciscus Gasthuis & Vlietland zien ze digivaardigheid niet als het ‘eenmalig bijwerken van individuele tekorten’, maar als ziekenhuisbrede verantwoordelijkheid en als onderdeel van het leerklimaat. Bestuurder Niels Honig en opleidingsadviseurs Conny van der Nol en Caroline van den Heuvel vertellen waarom en hoe zij dit aanpakken.
Van links naar rechts: Niels Honig bestuurder – Conny van der Nol opleidingsadviseur - Caroline van der Heuvel opleidingsadviseur Franciscus
Iedereen digivaardig
Op basis van landelijke onderzoeken naar digivaardigheid in de zorg wordt geschat dat 8 tot 15% van de medewerkers over onvoldoende digitale vaardigheden beschikken. Voor de ziekenhuizen zijn er nog geen cijfers bekend, maar Niels Honig denkt dat ook deze een aanzienlijke verbeterslag moeten maken op het gebied van digitale vaardigheden.
“Wij hebben ruim 4.000 medewerkers en deze doelgroep is heel groot en divers qua functies, opleidingsniveau en eisen die gesteld worden aan digitale vaardigheden. In Franciscus Gasthuis & Vlietland hanteren wij de stelling: iedereen heeft iets te leren om digivaardig te worden en te blijven. Dat geldt ook voor ons als Raad van Bestuur. We vermijden termen als ‘digibeet’ en medewerkers hoeven zich niet te schamen als ze iets nog niet zo goed kunnen.”
Conny vult aan: “Zo kan een medewerker bijvoorbeeld het rapporteren in het Elektronisch Patiënten Dossier wel goed beheersen, maar moeite hebben met het invullen van een werkrooster in Excel of het meesturen van een Outlook-bijlage.” Niels: “Het verder verbeteren van digitale vaardigheden hoort bij de ontwikkeling van ieders vak en de veranderingen in zorgorganisaties. Als ziekenhuis willen we onze medewerkers hierin optimaal faciliteren met een uitgebreid programma en een digicoach op iedere afdeling.”
Koplopers
Franciscus Gasthuis &Vlietland is niet het enige ziekenhuis dat investeert in digivaardigheden, maar wel één van de voorlopers in de ziekenhuisbrede aanpak. In februari 2021 starten vijf koplopersafdelingen. Caroline vertelt: “We hebben het bewust geen pilot genoemd, want het programma wordt sowieso uitgerold door de hele organisatie. Wel willen we leren van de koplopers, zodat we na 1 juni het programma verder kunnen finetunen. In de tussenliggende periode zullen we de resultaten intensief volgen om een onderbouwd beeld te krijgen van de knelpunten en welke applicaties en programma’s de meeste aandacht vragen.
Digicoaches sporen aan dingen zelf uit te zoeken of collega’s om hulp te vragen, zodat er een lerend klimaat ontstaat
Op basis daarvan kunnen we inschatten hoeveel uren coaching en eventueel scholing nodig zijn. Ook zijn we benieuwd naar verschillen tussen bijvoorbeeld verpleegafdelingen en poliklinieken.”
De koplopersafdelingen zijn bepaald op basis van vrijwilligheid. Conny: “We kregen direct enthousiaste aanmeldingen van medewerkers die digicoach wilden worden. Ook de afdelingsmanagers zien de noodzaak en willen innoveren. De digicoaches maken onderdeel uit van hun eigen team. Natuurlijk moeten zij affiniteit hebben met digivaardigheden, maar we verwachten vooral een coachende houding. We willen graag dat de digicoaches medewerkers aansporen om dingen zelf uit te zoeken of hun collega’s om hulp te vragen, zodat er binnen het ziekenhuis een lerend klimaat ontstaat. Daarnaast zorgen we ervoor dat het ook leuk is om mee te doen en er een goede sfeer ontstaat. Het landelijke programma ‘Digivaardig in de Zorg’ biedt daarvoor verschillende mooie voorbeelden en communicatiemiddelen.”
Iedereen heeft iets te leren om digivaardig te worden en te blijven
Werkplezier
Niels: “We streven ernaar te komen tot een basisset van digivaardigheden per functie, zodat het voor elke (nieuwe) medewerker duidelijk is welke basiscompetenties we verwachten en wat nodig is om een functie goed uit te (blijven) oefenen. We moeten daarin als ziekenhuis investeren, anders gaat het op den duur ten koste van de efficiency en het werkplezier.” “Het doel is dat medio 2022 iedere afdeling een digicoach heeft,” vult Caroline aan. “Maar daarmee zijn we er nog niet."
Afdelingsmanagers geven aan dat zij tevreden zijn als er een leerklimaat is ontstaan, waarin mensen elkaar om hulp durven vragen en elkaar helpen. Daarnaast is digivaardigheid nooit ‘klaar’, er zullen altijd nieuwe ontwikkelingen zijn, waardoor je continu aan je digitale vaardigheden moet blijven werken. We willen onze medewerkers de tools geven om met zelfvertrouwen te blijven leren.”
Onderdeel van de cultuur
Niels: “In ons jaarplan 2021 is het onderwerp digitalisering alom aanwezig en corona heeft de klok nog eens vijf jaar vooruit gezet. We gaan steeds meer zorg op afstand leveren, meer monitoren, meer gebruik maken van data, meer thuiswerken en meer digitaal opleiden en vergaderen. Digivaardig in de zorg betekent voor ons: continu en met nieuwsgierigheid willen blijven leren. Dat is een voorwaarde om goed te kunnen functioneren. Als individu, als team, als ziekenhuis en in samenwerking met andere organisaties.”
Digivaardig in de zorg is continu en met nieuwsgierigheid willen blijven leren