Garage2020 vernieuwt de jeugdzorg

Geen aannames,
mag ik aannemen?

Garage2020 wil ‘de jeugdzorg overbodig maken’. Dan ga je rechtop zitten. En dat deden de 40 deelnemers van de eHealth Summerschool workshop dan ook. Ontwerpster Donna Stam en Josje ‘scharrelambtenaar’ van Nes presenteerden hun impact en hoe design thinking hierbij helpt.

Door Christine Margés

De 10 van Donna

  • Start niet bij ‘hoe verander ik wat ik heb’ maar bij ‘hoe zou ik het doen als ik nog niks had?’
  • Werk met verschillende disciplines samen, zodat je geen invalshoek mist
  • Neem niet aan dat je geen aannames hebt
  • Een klein/onafhankelijk bureau kan goed helpen de innovatie op jouw werk te begeleiden
  • Zet de gebruiker centraal zodat je uit de aannames blijft
  • Begin voortvarend, maar met de verwachting een reeks fouten te gaan maken
  • Test in een eenvoudige opzet, dus geen app bouwen maar een kartonnen opzetje maken
  • Test in de omgeving zelf, dus niet in een lab maar in de ruimte waar het echt gebeurt
  • Laat je niet remmen door ethische vraagstukken, maar wen eraan ook die uit te werken
  • Leer van partijen die ook zo’n proces hebben doorlopen

Jeugdzorg

Dit werk draait om ‘Human Centered Design’. Dit sluit aan op de (internationale) ontwikkeling in de zorg, die steeds meer ‘Value based’ wordt. In het Nederlands: de ervaringen van patiënten en cliënten bepalen de inrichting van het nieuwe zorgstelsel. "In die context kun je ons zien als de tekentafel voor de Jeugdzorg. In ziekenhuizen elders in het land, heb ik eerder aan innovatieprocessen gewerkt. Daar kun je de knelpunten en oplossingen op één locatie zichtbaar maken. Jeugdzorg kent de uitdaging van meer ambulante zorg. Moeilijk, juist ook interessant. Ik merk dat Rotterdam het aandurft."

Design Thinking

Donna: ‘Design thinking is nu een ‘buzzword’, maar voor (product)ontwerpers een hele vertrouwde werkwijze. Het belangrijkste aspect van design thinking is in mijn ogen, dat je de gebruiker van begin tot eind betrekt en als expert blijft zien. De verpleegkundige, cliënt, patiënt, of naaste is dus bij elke stap betrokken: het bedenken, maken en testen. Donna en Josje benen dan ook meerdere keren per maand de leefomgeving van de cliëntgroepen in. Een klaslokaal, een jeugdhonk, een schoolplein. Ze gaan recht op de man, vrouw en jongeren af en vragen: hoe gaat dat hier, hoe werkt het, hoe ervaar je dat en vooral: klopt het wat ik denk? Een schat aan, regelmatig pijnlijke, input volgt.

‘Vaak lopen kinderen of jongeren mee in trajecten waarvan ze niet goed weten waarom en waartoe. Het ontbreekt ze aan de moed of vaardigheden om dat na te vragen. Zoiets confronteert je dus met de ervaring van een opgroeiend kind. Hieraan werken is zoveel meer dan innoveren om het innoveren. Een slimme aanpassing kan hele levens beïnvloeden.’

Waarom doen we dit eigenlijk nog?

Donna: "we bespreken niet zozeer hoe dit zo gekomen is, maar waarom we het eigenlijk nog zo doen. Daarna stimuleren we elkaar om er naar te kijken alsof we bij nul zouden kunnen beginnen. Wat zou ideaal zijn? Waar willen we uitkomen? In deze gesprekken stellen we kritische vragen. Het management staat er voor open, omdat de uitkomsten vaak meerdere doelen dienen: verbeterde zorgkwaliteit, maar ook verlichting in werkdruk".

5x falen en inzicht halen...

Een serieus onderwerp moet je leuk maken... toch?

"We testten de app Monnie met studenten op het Albeda college. Bijna alles beviel. Meteen zodra er een schuld ontstaat krijg je een melding. Zonder al teveel lading kun je je fout oplossen en dat binnen je eigen leefwereld (want telefoon). Toch maakten we nog een foutje. De interface was te kinderachtig. Wij dachten, we maken het een beetje licht en leuk. Zij zeiden: het blijft wel een serieus onderwerp, dus houd dat zo. Interessant."

Menselijk contact is altijd beter... toch?

Josje: "We experimenteerden met een robot. Deze kon ouders met een licht-verstandelijke beperking ondersteunen in de opvoeding van hun kind. Dat stuitte zorgverleners tegen de borst (onpersoonlijk!) totdat de bewoners zelf aangaven: 'Kom maar weer terug met die robot. Díe oordeelt nooit."

Alles draait om drijfveren... toch?

"We introduceerden een spel bij jongeren die bijleerden over werk en inkomen. In het spel deden we een beroep op het vermogen keuzes te maken op basis van je dromen, wensen en doelen. Deze ‘softe’ vorm sloot niet aan bij de belevingswereld van deze jongeren. We kregen als reactie: ‘Wat is dit, ik wil gewoon aan de slag en geld verdienen".

Omgang met familie is bij iedereen ongeveer hetzelfde... toch?

"In een plan om kinderen meer invloed te geven in een hulptraject, bedachten we dat ze konden werken met rode kaarten als ze iets niet snappen. Een Surinaams jongetje wees ons vriendelijk doch duidelijk op de feiten: leuk bedacht, maar als ik een rode kaart trek naar mijn moeder krijg ik klappen."

Kinderen willen swipen... toch?

"We kwamen in klaslokalen en brachten een onderwerp als een soort theater-act. De opvolging daarvan werd met de kinderen besproken. Jullie willen waarschijnlijk met de iPad aan de slag he, op scherm verder? Wie schetste onze verbazing? De kinderen wilden unaniem dat de acteurs terugkwamen, ‘alles is al op scherm".